Ви є тут

INTERNATIONAL AND NATIONAL LEGISLATION TO CONTROL MICTOXINS IN FOOD: REVIEW

Сьогодні проблема моніторингу мікотоксинів набула глобального значення у звʼязку зі зміною клімату, порушенням екологічного балансу за використання інтенсивних технологій обробки сільськогосподарських культур, а також через забруднення повітря та накопичення в ньому продуктів фотохімічних реакцій (фотооксидантів), що призводить до зниження стійкості рослин до фітопатогенів.

З кожним роком проблема мікотоксикозів загострюється, оскільки токсигенні плісняві гриби швидко пристосовуються до нових технологій і сучасних засобів захисту рослин. Збільшення мікотоксинів у харчових продуктах також пов'язане з широким використанням азотних добрив і пестицидів.

Природні токсини створюють ризики для здоров'я людей і тварин, впливають на продовольчу безпеку і харчування, зменшуючи доступ людей до здорової їжі. Всесвітня організація охорони здоров’я постійно закликає національні органи держав контролювати та забезпечувати, щоб рівні найбільш релевантних природних токсинів у продуктах харчування були якомога нижчими і відповідали як національним, так і міжнародним вимогам.

Членство України в СОТ, асоціація з Європейським Союзом, розширення міжнародної торгівлі потребує вирішення питань щодо забезпечення вільного руху товарів, безпечного та здорового харчування і, відповідно, належного рівня захисту життя та здоров’я людей. Одним із важливих шляхів їх вирішення є удосконалення та гармонізація вітчизняного харчового законодавства з міжнародним, у тому числі й тих нормативних актів, що стосуються питань контролю мікотоксинів.

Тому метою роботи було провести аналіз літературних джерел, міжнародних і національних законодавчих актів щодо контролю мікотоксинів у харчових продуктах упродовж харчового ланцюга.

Для підготовки публікації було використано літературні джерела за темою публікації, а також проведено порівняльний аналіз національних та міжнародних законодавчих актів, що регламентують процедури і методи контролю залишків мікотоксинів у харчових продуктах.

Як показав аналіз численних літературних джерел, питання моніторингу мікотоксинів упродовж харчового ланцюга, удосконалення лабораторного контролю та ризик-орієнтований підхід з метою профілактики харчових мікотоксикозів турбує науковців різних країн, у тому числі й вітчизняних. Про це свідчить аналіз національного законодавства. В Україні були переглянуті вітчизняні нормативи щодо максимальних рівнів забруднювальних речовин та гармонізовано ряд стандартів щодо методів контролю залишків мікотоксинів у різних об’єктах (кормах для продуктивних тварин, харчових продуктах тваринного і рослинного походження).

Ключові слова: мікотоксини, харчові продукти, міжнародне законодавство, національне законодавство, контроль, безпечність, ризики.

 

1. Левитин М.М. Микотоксины фитопатогенных грибов и микотоксикозы человека. Успехи мед. микологии. 2003. Т. 1. С. 148–150.

2. Fungi and mycotoxins in stored foods/ S.A. Atanda et al. African Journal of Microbiology Research. 2011. Vol. 5(25). P. 4373‒4382. URL: http://www.academicjournals.org/AJMR DOI: 10.5897/AJMR11.487

3. Samuel A.O. Adeyeye. Fungal mycotoxins in foods: A review. Cogent Food & Agriculture. 2016. Vol.2. P. 1213–1217. Doi:https:// doi.org/10.1080/23311932.2016.1213127

4. Bayman P., Baker J.L. Ochratoxins: A global perspective. Mycopathologia. 2006. P. 215–223. Doi: https:// doi.org/10.1007/s11046-006-0055-4

5. Ashiq S. Natural occurrence of mycotoxins in food and feed: Pakistan perspective. Comprehensive Reviews in Food Science and Food Safety. 2015. Vol. 14. P. 159–175. Doi:https:// doi.org/10.1111/crf3.2015.14.issue-2

6. Духницький В. Б., Хмельницький Г. О., Бойко Г. В., Іщенко В. Д. Ветеринарна мікотоксикологія: навч. посіб. Київ: Аграрна освіта, 2011. 240 с.

7. Marin S., Ramos A.J., Cano-Sancho G., Sanchis V. Mycotoxins: Occurrence, toxicology, and exposure assessment. Food and Chemical Toxicology. 2013. Vol. 60. Р. 218‒237. Doi:https://doi.org/10.1016/j.fct.2013.07.047

8. Духницький В. Б. Негативний вплив низьких доз Т-2 токсину на організм тварин. Вісн. аграр. науки. 2003. С. 39–41.

9. Головчак Н. Структура та вплив мікотоксинів на живі мікроорганізми. Вісник Львіського університету: Серія біологічна. 2007. Вип. 43. С. 33–47.

10. Małgorzata Piotrowska, Katarzyna Śliżewska and Joanna Biernasiak. Mycotoxins in Cereal and Soybean-Based Food and Feed: book. 2013. 47 р. Doi: https:// doi.org/10.5772/54470.

11. Фурат І.М., Остапюк Н.А., Антонюк М.З. Біологічні особливості та екологія представників роду Fusarium, збудників захворювань злаків. Наукові записки НаУКМА: Природничі науки. 2017. Т. 197. С. 3–18.

12. The impact of Fusarium mycotoxins on human and animal host susceptibility to infectious diseases / G. Antonissen  et al. Toxins. 2014. Vol. 6. Р. 430–452. Doi: https:// doi.org/10.3390/toxins6020430.

13. Mycobiota and mycotoxins present in finished fish feeds from farms in the Rio de Janeiro State/ T.S. Barbosa et al. Brazilian International Aquatic Research. (2013). Vol. 5. P. 1–9. URL://cursos.ufrrj.br/posgraduacao/ppgctia/wp-content/uploads/Carla%20Soleiro%202008-6970-5-3%202013.pdf

14. Richard J.L. Some major mycotoxins and their mycotoxicoses – An overview. International Journal of Food Microbiology. 2007. 119. P. 3–10. Doi: https:// doi.org/10.1016/j.ijfoodmicro.2007.07.019.

15. Moss M. O. Fungi, quality and safety issues in fresh fruits and vegetables. Journal of Applied Microbiology. 2008. Vol. 104. Р. 1239–1243. Doi: https://doi.org/10.1111/j.1365-2672.2007.03705.x;

16. Trucksess M.W., & Scott P.M. Mycotoxins in botanicals and dried fruits: A review. Food Additives & Contaminants: Part A. 2008. Vol. 25. P. 181–192. Doi:https://doi.org/ 10.1080/02652030701567459.

17. Wood G. E. Mycotoxins in foods and feeds in the United States. Journal of Animal Science. 1992. 70. P. 3941–3949. Doi:https://doi.org/ 10.2527/1992.70123941x

18. Castegnaro M., McGregor D. Carcinogenic risk assessment of mycotoxins. Revue Méd. Vét. 1998. P. 671‒678.

19. Evaluation of the increase of risk for public health related to a possible temporary derogation from the maximum level of deoxynivalenol, zearalenone and fumonisins for maize and maize products. European Food Safety Authority (EFSA) Journal. Parma, Italy, 2014. Vol. 12(5):3699. 61 р. URL:www.efsa.europa.eu/efsajournal

20. Walker R. Risk assessment of ochratoxin: current views of the European Scientific Committee on Food, the JECFA and the Codex Committee on Food Additives and Contaminants. Adv. Exp. Med. Biol. 2002. Vol. 504. P. 249–255.

21. До питання регламентації вмісту мікотоксинів у соєвих продуктах/ Г.П.  Тарасенко та ін. Проблеми харчування. 2013. Вип. 2. С. 55–59.

22. World Health Organization. Mycotoxins in African foods: Implications to food safety and health. AFRO Food safety (FOS). Issue No. July 2006.

23. Postweaning exposure to aflatoxin results in impaired child growth: A longitudinal study in Benin, West Africa/ Y. Gong et al. Environmental Health Perspectives. 2004. Vol. 112. P. 1334–1338. Doi:https:// doi.org/ 10.1289/ehp.6954

24. Human aflatoxicosis in developing countries: A review of toxicology, exposure, potential health consequences, and interventions/ J. H.   Williams et al. Journal of Clinical Nutrition. 2004. Vol. 80. P. 1106–1122. PMID:15531656 Doi:https://doi.org/ 10.1093/ajcn/80.5.1106

25. Khlangwiset P., Shephard G. S., Wu F. Aflatoxins and growth impairment: A review. Critical Reviews in Toxicology. 2011. Vol. 41. Р. 740–755. Doi:https:// doi.org/10.3109/10408444.2011.575766.

26. Recommended practices for the prevention of mycotoxins in food, feed and their products. Food and Agriculture Organization of the United Nations. Rome. 1979. 79 р.

27. Code of practice for the prevention and reduction of mycotoxin contamination in cereals CAC/RCP 51-2003. URL:http://www.fao.org/fao-who-codexalimentarius/codex-texts/codes-of-practi...

28. Hans van Egmond. Worldwide regulations for mycotoxins FAO. Advances in Experimental Medicine and Biology. 2002. Vol. 504. P. 257–269. Source: PubMed. Doi:https://doi.org/ 10.1007/978-1-4615-0629-4_27

29. Worldwide Regulations for mycotoxins in food and feed 2003: FAO Food and Nutrition Paper. Rome, 2004. Vol. 81. 171 р.

30. Peraica M., Radic B., Lucic A., Pavlovic M. Toxic effects of mycotoxins in humans. Bulletin of the World Health Organization. 1999. Vol. 77. P. 113–115. PMCID: PMC2557730. URL:https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/ PMC2557730/.

31. Maximum level and sampling plan for total aflatoxins in peanuts intended for further processing. CODEX STAN 209-1999. Rev.1. 2001. 5 p.

32. Codex General Standard for Contaminants and Toxins in Food and Feed. Codex Standard 193–1995. Codex Alimentarius Commission (CAC). 2014. Accessed 23 April 2014. URL:http://www.codexalimentarius.net.

33. European Commission. Commission Recommendation of 17 August 2006 on the presence of deoxynivalenol, zearalenone, ochratoxin A, T-2 and HT-2 and fumonisins in products intended for animal feeding (2006/576/EC). Official Journal of the European Union 2006. Vol. 229. P. 7–9.

34. European Commission. Commission Recommendation of 27 March 2013 on the presence of T-2 and HT-2 toxin in cereals and cereal products (2013/165/EU). 2013. 12–14. Accessed Aug. 15, 2016. URL:http:// eur -lex .europa .eu/ legal -content/ EN/ TXT/ PDF/ ?uri= CELEX: 32013H0165 & from = EN.

35. Gautam A. K., Gupta H., Soni Y. Screening of fungi and mycotoxins associated with stored rice grains in Himachal Pradesh. International Journal of Theoretical and Applied Science. 2012. Vol. 4. Р. 128–133. URL:https://www.research-trend.net/ijtas/ijtas_2012/20%20DR%20AJAY%20GAUTAM.pdf;

36. Trucksess M. W., Scott P. M. Mycotoxins in botanicals and dried fruits: A review. Food Additives & Contaminants: Part A. 2008. 25. Р. 181–192. Doi:https://doi.org/ 10.1080/02652030701567459

37. Mycobiota and toxigenicity profile of Aspergillus flavus recovered from food and poultry feed mixtures in Cameroon/ R.K. Kana et al. Journal of Animal and Poultry Sciences. 2013. Vol. 2. Р. 98–107. URL:https://cgspace.cgiar.org/ handle/10568/68354.

38. Adejumo T.O., Adejoro D.O. Incidence of aflatoxins, fumonisins, trichothecenes and ochratoxins in Nigerian foods and possible intervention strategies. Food Science and Quality Management. 2014. Vol. 31. Р. 127–146. URL:https://www.academia.edu/13923373/Incidence_of_aflatoxins_fumonisins_trichothecenes_and_ochratoxins_in_Nigerian_foods_and_possible_intervention_strategies;

39. Martins M.L., Martins H. M., Bernardo F. Aflatoxins in spices marketed in Portugal. Food Additives and Contaminants. 2001. Vol. 18. Р. 315–319. Doi:https://doi.org/   10.1080/02652030120041;

40. Yin Y. N., Yan L. Y., Jiang J. H., Ma Z. H. Biological control of aflatoxin contamination of crops. Journal of Zhejiang University Science B. 2008. Vol. 9. Р. 787–792. Doi:https://doi.org/   10.1631/jzus.B0860003.

41. Okşan UCKUN., Işıl VAR. Monitoring of Aflatoxins in Peanuts. Turkish Journal of Agricultural and Natural Sciences: Special Issue. 2014. Vol. 1. P. 1310–1314. URL:https://www.researchgate.net/publication/281811461_Moni-toring_of_Aflatoxins_in_Peanuts

42. Dorner J.W. Management and prevention of mycotoxins in peanuts. Food Additives and Contaminants. 2008. Vol. 25(2). P.  203–208. Doi:https://doi.org/10.1080/02652030701658357

43. Monographs on the Evaluation of Carcinogenic Risks to Humans. Some Traditional Herbal Medicines, Some Mycotoxins, Naphthalene and Styrene. Aflatoxins. International Agency for Research on Cancer (IARC). Lyon, France. 2002. P. 171–300.

44. European Commission. Commission Regulation (EU) No165/2010 of 26 February 2010 amending Regulation (EC) No 1881/2006 setting maximum levels for certain contaminants infoodstuffs as regards aflatoxins. 2010. P. 8–12. Accessed Aug. 15. 2016. URL:http:// eur -lex .europa .eu/ legal -content/ EN/ TXT/ PDF/ ?uri =CELEX: 32010R0165 & from = EN.

45. Myra Evelyn Flores-Flores., Elena González-Peñas. Short communication: Analysis of mycotoxins in Spanish milk. J. Dairy Sci. 2018. Vol. 101. Р. 113–117. Doi:https://doi.org/ 10.3168/jds.2017-13290

46. Maria Helena Iha., Cynara Baltazar Barbosa., Isaura Akemi Okada., Mary W. Trucksess. Aflatoxin M1 in milk and distribution and stability of aflatoxin M1 during production and storage of yoghurt and cheese. Food Control. 2013. 29. Р. 1‒6. Doi: https://doi.org/ 10.1016/j.foodcont.2012.05.058

47. Marco A. Jonker., Hans P van Egmond., Rainer W. Stephany. Mycotoxins in food of animal origin: a review. Study as a result from decisions 96/519/EG and 98/587/EC as a part of the CRL duties and laid down in EU Council Directive 96/23/EC (Council of the EU 1996 b). 1999. 41 р. URL:https://www.rivm.nl/bibliotheek/digitaaldepot/389002_095.pdf

48. Robens J.F., Richard J.L. Aflatoxins in animal and human health. Rev Environ Contam. Toxicol. 1992. Vol. 127. P. 69–94. PMID:1631352

49. Строй А.М., Гладка Н.В. Токсикологічна характеристика охратоксину А та актуальність його регламентацій в Україні. Актуальні проблеми токсикології. Безпека життєдіяльності людини : VIII міжнародна наукова-практична конференція. 2007. С. 38.

50. Ashiq S. Natural occurrence of mycotoxins in food and feed: Pakistan perspective. Comprehensive Reviews in Food Science and Food Safety. 2015. Vol. 14. Р. 159–175. Doi:https:// doi.org/10.1111/crf3.2015.14.issue-2;

51. Absence of detectable fumonisins in the milk of cows fed Fusarium proliferatum (Matsushima) Nirenberg culture material/ J.L.   Richard et al. Mycopathologia. 1996. P. 123‒126. URL:https://link.springer.com/article/10.1007%2FBF00439124.

52. Prelusky D.B., Scott P.M., Trenholm H.L., Lawrence G.A. Minimal transmission of zearalenone to milk of dairy cows. J. of Environm. Science and Health. 1990. P. 87‒103. Doi:https:// doi.org/ 10.1080/03601239009372678

53. Manfoud R., Maresca M., Garmy N., Fantini J. The mycotoxin patulin alters the barrier function of the intestinal epithelium: mechanism of action of the toxin and protective effects of glutathione. Toxicol. And Appl. Pharmacol. 2002. Vol. 181. P. 209–218. PMID:12079430

54. Ніков П.С., Бухарбаїва А.С., Сарбаїв Б.Т. Про забруднення плодово-овочевої продукції патуліном у Казахстані. Питання харчування. 1990. n 5. С. 59–61.

55. Simultaneous determination of aflatoxin M1, ochratoxin A, zearalenone and α-zearalenol in milk by UHPLC–MS/MS / L.C.   Huang et al. Food Chem. 2014. P. 242–249. Doi:https://doi.org/10.1016/j.foodchem.2013.09.047.

56. Smith M.C., Madec S., Coton E., Hymery N. Natural co-occurrence of mycotoxins in foods and feeds and their in vitro combined toxicological effects. Toxins (Basel). 2016. Vol. 8. 94 p.  Doi:https:// doi.org/10.3390/toxins8040094.

57. Wan L. Y. M., Turner P. C., El-Nezami H. Individual and combined cytotoxic effects of Fusarium toxins (deoxynivalenol, nivalenol, zearalenone and fumonisins B1) on swine jejunal epithelial cells. Food Chem. Toxicol. 2013. 57. P. 276–283. Doi:https:// doi .org/ 10 .1016/ j.fct .2013 .03 .034.

58. Державні гігієнічні правила і норми. Регламент максимальних рівнів окремих забруднюючих речовин у харчових продуктах. Зареєстровано 18 травня 2013 р. N 774/23306. Чинний від 2016-06-14. Верховна рада України. Доступно: URL:https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/z0774-13

59. Commission Regulation (EC) No 1881/2006 of 19 December 2006 setting maximum levels for certain contaminants in foodstuffs. Official Journal of the European Union. L 364/5. 2006. 20 р.

60. Пріщенко О.В., Новожицька Ю.М. Порівняльна характеристика сучасних методів визначення мікотоксинів. Ветеринарна біотехнологія. 2014. С. 86–90.

61. Ahmad Alshannaq, Jae-Hyuk Yu. Occurrence, Toxicity, and Analysis of Major Mycotoxins in Food. Int. J. Environmental Research and Public Health. 2017. Vol. 14. 632 p. Doi:https://doi .org/10.3390/ijerph14060632

62. Commission Regulation (EC) No 401/2006 of 23 February 2006 laying down the methods of sampling and analysis for the official control of the levels of mycotoxins in food stuffs. Official Journal of the European Union. L 70/12. 2006. 23 р.

63. Joint FAO/WHO Food standards programme. Report of the thirty-seventh session of the Codex Committee on methods of analysis and sampling. Соdex Alimentarius Commission: Thirty ninth Session. Rome, 2016. 67 p.

64. EN 14123:2007. Foodstuffs. Determination of aflatoxin B1 and the sum of aflatoxin B1, B2, G1 and G2 in hazelnuts, peanuts, pistachios, figs, and paprika powder. High performance liquid chromatographic method with post-column derivatisation and immunoaffinity column clean up. Publication Date 2007-12-01. ICS Code 67.050. Publisher: CEN. 32 р.

65. EN 14133: 2009. Foodstuffs. Determination of ochratoxin A in wine and beer. HPLC method with immunoaffinity column clean-up. Publication Date 2009-06-30. ISBN 978 0 580 64237 1. Publisher: BSI. 16 р.

66. EN 14352:2004. Foodstuffs. Determination of fumonisin B1 and B2 in maize based foods. HPLC method with immunoaffinity column clean up. Publication Date 2004-08-06. ISBN 0 580 44205 5. Publisher: BSI. 22 р.

67. EN 15829: 2010. Foodstuffs. Determination of ochratoxin A in currants, raisins, sultanas, mixed dried fruit and dried figs. HPLC method with immunoaffinity column cleanup and fluorescence detection. Publication Date 2010-02-28. ISBN 978 0 580 63017 0. Publisher: BSI. 18 р.

68. ДСТУ EN 12955-2001. Визначення афлатоксину В1 та суми афлатоксинів В1, В2, G1 та G2 у зернових культурах, фруктах із твердою шкіркою та похідних від них продуктах. Метод високоефективної рідинної хроматографії за допомогою постколоночної дериватизації. Чинний від 2003-07-01. Вид. офіц. Київ: Держспоживстандарт України, 2001. 14 с.

69. ДСТУ EN ISO 15141-1-2001. Визначення охратоксину А в зерні та продуктах із зернових культур. Частина 1. Метод високоефективної рідинної хроматографії з очищенням силікагелем. Чинний від 2003-07-01. Вид. офіц. Київ: Держспоживстандарт України, 2001. 12 с.

70. ДСТУ EN ISO 15141-2-2001. Визначення охратоксину А у зерні та продуктах із зернових культур. Частина 2. Метод високоефективної рідинної хроматографії з очищанням бікарбонатом. Чинний від 2003-07-01. Вид. офіц. Київ: Держспоживстандарт України, 2001. 14 с.

71. ДСТУ EN 13585:2009. Визначення вмісту фумонізинів В1 та В2 у кукурудзі методом ВЕРХ з очищанням твердофазною екстракцією (EN 13585:2001, IDT). Чинний від 2011-01-01. Вид. офіц. Київ: Держспоживстандарт України, 2001. 16 с.

ДолученняРозмір
PDF icon khitska_1_2019.pdf7.44 МБ